Spinoza’nın Tao’su: Akıllı İnançtan İnançlı Akla
Moris Fransez
Kabalcı Yayıncılık, İstanbul, 2012, 363 sayfa
Spinoza’ya giriş niteliğinde okunabilecek bu çalışma “Filozof Okuyucu”ya hitap ediyor. Metin akıcı, açık ve anlaşılır bir üslupta kaleme alınmış. Yazar aynı zamanda bir aikido hocası olması bakımından Spinoza felsefesi ile Doğu Bilgeliği arasındaki ortak paydaları da değerlendiriyor.
Belli koşullarda, zorunlu olarak, belirli bir biçimde davranırım. Bana özgür olduğum izlenimini veren, isteklerimin farkında olup, beni istemeye iten nedenlerin farkında olmamamdır. (s. 187)
Önsöz kısmında filozofia kavramı çözümlenmekte. Filozof kelime anlamıyla “bilgeliğin dostu”, “bilge olmak isteyen kişi” gibi anlamlara geldiği için yazar kendini filozof olarak görme konusunda tevazu gösterilmemesi gerektiği görüşünde.
Tanrı’nın gerçek yasaları, kutsal kitaplarda yazılı olanlar değildir. Tanrı’nın, insanların boyun eğmeyebileceği yasaları olamaz. Tanrı’nın karşı konulmaz, şaşmaz ve istisna tanımaz, gerçek yasaları Evrenin kitabında ve matematik lisanında yazılıdır. İnsanın özgürleşmesi, bu içkin yasayı anlamasına ve bunu sürekli olarak bilincinde tutmasına, yaşamına entegre etmesine bağlıdır. (s. 303)
Üç bölümden oluşan kitabın ilk bölümü “Spinoza’nın Nedenleri”ne ayrılmış. Bu bağlamda Spinozayı var eden tarihsel, siyasi, sosyolojik ve kültürel değerler ele alınmış. İkinci bölüm “Spinoza Düşüncesi”nin anahatlarını çizmekte. Bu doğrultuda Etik’ten çeşitli pasajlar yorumlanmış. Üçüncü Bölümde ise “Spinoza’nın Etkileri”ne değinilmiş. Sosyolojide Karl Marx’ın, psikolojide Sigmund Freud’un, fizikte ise Albert Einstein’ın kuramlarında değişmez evrensel yasa bağlamında Spinoza felsefesinden nasıl ilham aldıklarından bahsetmekte. Bu kitapta kısaca Spinoza’nın sunduğu mutlu yaşam yolu basit ve akıcı bir şekilde anlatılmış.