Cicero, Kader Üzerine “De Fato”
Zeplin Kitap, İstanbul, 2015, 211 sf
(Çev. C. Cengiz Çevik)
Kadar ve özgür irade tartışmaları felsefenin ana sorunları arasında olmaları nedeniyle güncelliğini korumaktadır. Eserdeki tartışmalar Roma’nın önemli filozof ve hatiplerinden Cicero (MÖ 106 – 43) tarafından stoacı bir bakış açısından ele alınmış.
Hermetizm genellikle felsefi bir sistem, ezoterik bir öğreti ya da kadim bir inisiye olarak tanımlanır. Çok geniş ve çeşitli olmakla birlikte, bu öğreti yaklaşık olarak MÖ 300 – MS 1200 yılları arasındaki antik metinlere dayanır.
Spinoza, geometrik düzende kaleme aldığı başyapıtı “Ethica”da sarsılmaz felsefi mutluluğu monist bir Doğa sistemi üzerine kurmuştur. Toplum, akıl, duygular, zihin… Hepsi varlığın sahip olduğu kudretle (zorunlu olarak) doğrudan ilişkilidir.
Akira Kurosawa’nın yönettiği Rashomon 1950 yılında vizyona girdiğinde sinema tarihine yeni bir yön vermişti. Rashomon, senaryosunda işlenen felsefi temaların metaforik imajları ve üstün oyunculuklarıyla birlikte görsel bir şölen sunmakta. Senaryosu Ryūnosuke Akutagawa tarafından 1915’te yazılan Rashomon ve Korulukta adlı iki kısa hikâyeye dayanan film 1951 Venedik Film Festivali’nde Altın Aslan ödülünün sahibi oldu.
Charles Augustus Strong (Çev. Nergis Tanç)
Otonom Yayıncılık, İstanbul, 64 sayfa
Felsefenin klasik problemleri yaratıklar arasında tartışılsaydı nasıl olurdu? Böyle bir kurgu Amerikalı felsefeci ve psikolog Strong tarafından yapılmış. Strong, yazılarının okunmasının zor olduğundan şikayet edenler için böyle bir kitap yazdığını ifade etmiş.
Sinema tarihinde az sayıda film Matrix kadar hafızalarda kalıcı bir iz bırakmıştır. Seneryo, oyunculuk, yönetmenlik, müzik ve kurgu gibi birçok açıdan başarılı olan Matrix çok geçmeden bir klasiğe dönüştü. Aradan uzun bir zaman dilimi geçmesine rağmen içerdiği felsefi temalar da üzerine her zaman konuşulabilecek bir başyapıt olmasını sağladı.
Gnostisizm, varoluşçuluk, nihilizm ve idealizm gibi felsefi temaların işlendiği Matrix serisinin ilk filmi Wachowski kardeşlerin yönetmenliğinde 1999 yılında vizyona girmişti. Bu günlerde dördüncü filmiyle yeniden gündeme gelen Matrix’in senaryosunu ve taşıdığı felsefi temaları kısaca hatırlayalım.
Spinoza’nın Tao’su: Akıllı İnançtan İnançlı Akla
Moris Fransez
Kabalcı Yayıncılık, İstanbul, 2012, 363 sayfa
Spinoza’ya giriş niteliğinde okunabilecek bu çalışma “Filozof Okuyucu”ya hitap ediyor. Metin akıcı, açık ve anlaşılır bir üslupta kaleme alınmış. Yazar aynı zamanda bir aikido hocası olması bakımından Spinoza felsefesi ile Doğu Bilgeliği arasındaki ortak paydaları da değerlendiriyor.
Belli koşullarda, zorunlu olarak, belirli bir biçimde davranırım. Bana özgür olduğum izlenimini veren, isteklerimin farkında olup, beni istemeye iten nedenlerin farkında olmamamdır. (s. 187)
“Hiç bir şeyim yok akıp giden sokaktan başka, keşke yalnız bunun için sevseydim seni” diye sonlanıyor bir Cemal Süreya şiiri. Bu cümleler Spinoza felsefesi açısından çeşitli şekillerde yorumlanabilir. Spinoza bir önermesinde şöyle der:
Biri başkası tarafından sevildiğini hayal ediyorsa, bunun kendisinden kaynaklanan bir nedeni olmadığına inansa bile, yine de bu sevgiye sevgiyle karşılık verecektir [E, III, XLI. Önerme].
İzlenen bir film, dinlenen bir müzik, okunan bir metin… Dünyamıza giren her “şey” bizi beklemeden avucumuzdan çoktan kaçıp gitmiştir. Bazen de o şeyler bizi kendi dünyalarına çeker, zamanla zamansızlığa, hiçliğin merkezine sürükler.